Czym różni się cymbergaj od air hockeya?

Gdy siedzimy zamknięci w domach, w niewielkim gronie, pozbawieni ruchu i z ograniczonym dostępem do rozrywek, warto sięgną po rozwiązanie, które zapewni nam zarówno możliwość fizycznego rozruszania się, jak niezłą dawkę sportowych emocji.

Wystarczy zamówienie w sklepie internetowym i po kilku dniach możemy mieć we własnym domu boisko piłkarskie albo stół bilardowy. Oczywiście w postaci miniaturowej, ale zapewniającej nie mniejszą dawkę rozrywki i nadspodziewanie dużo ruchu. Stół do piłkarzyków albo mini-bilard zmieszczą się się w pokoju i są w stanie dostarczyć całej rodzinie nowych sposobów na radosne zabicie czasu w czterech ścianach. Piłkarzyki czy gra w bilard to jednak rozrywki znane i popularne, ale przez to mogące znudzić się szybciej. Może więc lepiej sięgną po coś mniej ?oklepanego?, a gwarantującego równie dobrą zabawę? Jest coś takiego: air hockey. Czy może cymbergaj? Rozwiążmy wreszcie tę niejasną kwestię.

Gra z historią

Cymbergaj nie jest już dziś grą bardzo popularną ani szeroko znaną, chociaż nasi dziadkowie czy ojcowie zapewne pamiętają ją ze szkoły, w ubiegłym wieku bowiem grywano w nią pasjami. Młodsi mogą odnaleźć wspomnienie o tym w lekturach szkolnych ? książkach Edmunda Niziurskiego czy Adama Bahdaja. To gra o całkiem sporej tradycji, przekraczającej sto lat, mająca kilka wariantów. I swoich krewniaków wśród gier, jak czeski Ćšprtec, znany także jako hokej stołowy lub bilardowy, albo węgierska gombfoci (piłka guzikowa) ? i tu więc również mamy skojarzenia z owym mini-bilardem czy piłkarzykami. Nazwa ?cymbergaj? to spolszczone wyrażenie z języka jidysz: ?ci mir gaj?, co oznacza ?do mnie idź?. Współcześnie rozciąga się tę nazwę także na air hockey ? ale czy jest to słuszne?

Najkrócej mówiąc, cymbergaj jest towarzyską grą zręcznościową ? zespołową lub indywidualną ? polegającą na odbijaniu monet, kapsli bądź guzików na płaskiej powierzchni, przy użyciu linijki czy grzebienia. Odmiany cymbergaja różnią się liczbą monet, polem do gry oraz jej szczegółowymi zasadami.

Warianty rozgrywek

Mamy więc podstawową odmianę cymbergaja, w której monety rozmieszcza się w punktach stanowiących wierzchołki trójkąta. Jedna z nich musi zostać przemieszczona pomiędzy dwiema pozostałymi za pomocą uderzenia grzebieniem, linijką albo ołówkiem, ale w taki sposób, by nie zetkną się z pozostałymi oraz żeby utworzony w ten sposób trójkąt był jak najmniejszy. Gracze uderzają monety na przemian i starają się to robić jak najszybciej. Przegrywa ten z nich, który dotknie monetą drugiej lub nie zdoła utworzyć trójkąta, bo układ monet nie pozwoli mu na posłanie jednej z nich pomiędzy pozostałymi.

Cymbergaj grzebieniowy także wymaga trzech monet, jednak dwie z nich pełnią rolę zawodników, a trzecia, mniejsza ? piłki. Rozgrywkę toczy się na boisku z zaznaczonym środkiem, polem karnym i bramkami, a jej celem jest strzelenie jak największej ilości goli przeciwnikowi. Robi się to uderzając grzebieniami w ?zawodników?, tak by za ich pomocą przesuną piłkę do bramki przeciwnika. Ogólne zasady gry nawiązują do piłki nożnej (istnieją rzuty karne, wolne, rożne oraz faule).

Wreszcie cymbergaj szóstkowy ? każdy z graczy dysponuje w nim ?drużyną? sześciu większych monet, które rozstawia na boisku, natomiast piłkę stanowi moneta groszowa. Gracze uderzają monety na przemian, a celem jest wbicie grosza do bramki. Tu również zasadnicze reguły gry wzorowane są na piłce nożnej ? nawet przepisowe wymiary boiska powinny być analogiczne do boiska futbolowego, z zamianą metrów na centymetry, a monety obu drużyn powinny być oznaczone odpowiednimi ?koszulkami?, np. w postaci jednolitych naklejek. Czas trwania meczu cymbergaja szóstkowego powinien dzielić się na dwie połowy po 15 minut.

Dziecko cymbergaja

Jak więc widzimy, cymbergaj to gra, którą można stworzyć praktycznie ?z niczego?, posługując się prowizorycznymi rekwizytami ? stąd zapewne jej popularność w dawnych szkołach. Dziś jednak chętni do gry mogą rozgrywać podobne, ale ?podrasowane? mecze na specjalnych stołach, a nazwa cymbergaj została potocznie rozciągnięta na grę podobną w swej naturze, ale jednak odmienną. ?Profesjonalny? stół do gry pozwala otóż stoczyć rozgrywkę w wywodzącą się z cymbergaja grę-córkę: air hockeya.

Air hockey to również rodzaj gry zręcznościowej, przeznaczonej zazwyczaj dla dwóch, czasem czterech graczy. Ta gra przypomina nieco bardziej niż piłkę nożną hokej na lodzie, stąd jej nazwa. A skąd w niej słowo ?air?? Otóż powierzchnia specjalnego stołu, na której się ją rozgrywa, ma szereg otworów, specjalną perforację, przez którą wydmuchiwane jest powietrze (za pomocą wentylatora, tak zwanego mechanizmu air flow). Tworzy ono swoistą ?poduszkę?, na której płaski krążek unosi się bez kontaktu z samym stołem, co zapewnia mu fenomenalny ślizg, podobny do sunięcia krążka po tafli lodu.

Zasady gry

Gracze stają po przeciwnych stronach stołu, podzielonego na dwie połowy, a każdy z nich używa charakterystycznego, kolistego narzędzia z uchwytem, zwanego mallet (z powodu jego kształtu, na mallet mówi się też czasem w Polsce ?sombrero? albo ?grzybek?). Pełni on funkcję rakietki, którą uderza się w krążek, a celem gry jest oczywiście posłanie tego ostatniego do bramki przeciwnika. Zdobyte punkty odznacza się na zamontowanych zazwyczaj w stole licznikach, a rozgrywkę wznawia strona, która wpuściła gola. Dzięki powietrznemu ślizgowi, krążek porusza się bardzo szybko, gra wymaga więc refleksu i ? wbrew pozorom ? niezłej kondycji fizycznej, jeśli turniej trwa dłużej. Gra kończy się, gdy jeden z zawodników osiągnie ustalony wcześniej limit punktów (zwykle 7 lub 9) albo po upłynięciu określonego czasu trwania meczu. Jeden standardowy mecz trwa zwykle kilkanaście minut.

Oprócz tych podstawowych reguł, są jeszcze bardziej szczegółowe zasady. Krążek można zatrzymywać i uderzać wyłącznie malletem (nie można go dotkną np. ręką), nie można też kłaść się na stole. Malletu nie wolno oderwać od powierzchni boiska, więc krążka nie można blokować przykrywając go ?grzybkiem?. Można ponadto uderzać krążek tylko gdy znajduje się na naszej połowie pola. Dozwolone jest robienie zwodów, skuteczne są strzały z odbicia o bandy, należy więc bacznie obserwować krążek i ruchy przeciwnika. Wskazana jest raczej precyzja ruchów niż chaotyczna ?obrona Częstochowy? ? ta ostatnia to raczej sposób na utratę bramki. Oczywiście, jeszcze bardziej szczegółowe zasady lub ich modyfikacje gracze mogą ustalić sami między sobą, to nie jest dyscyplina ściśle skodyfikowana.

Wystarczy wybrać stół

Na rynku dostępne są różne stoły do air hockeya: duże i mniejsze, dla dorosłych i dla dzieci (lub z regulacją wysokości), przystosowane do gry na świeżym powietrzu i przeznaczone do wnętrz. Niektóre modele wyposażone są we własny system oświetlenia, który ułatwia grę w gorzej oświetlonych pomieszczeniach lub na zewnątrz, gdy zapadnie wieczór. Wyższej klasy stoły mają nawet efekty dźwiękowe. Do użytku domowego świetnie nadadzą się te mniejsze, łatwe w transporcie i montażu. Należy zwrócić uwagę na podpory; istotna dla wygody i uczciwości gry jest bowiem stabilność stołu. Jeśli miałby się on przesuwać po podłożu, warto zabezpieczyć nóżki materiałem antypoślizgowym ? to ważne, ponieważ gra wywołuje nadspodziewanie duże emocje i gwałtowne nieraz ruchy graczy.

Towarzyskie wydarzenie

Jak widać, ogólna zasada wykonywania ruchów w cymbergaju oraz air hockeyu jest podobna i ta druga gra historycznie wywodzi się z pierwszej, swój współczesny sukces opierając prawdopodobnie na podobieństwie do kultowej poprzedniczki. Różnice polegają na samych regułach rozgrywki ? jednak, jako że w obu przypadkach reguły te są proste i czytelne, gra bardzo szybko wciąga, a nawet uzależnia, bez względu na wiek graczy. Stół do cymbergaja/air hockeya świetnie nadaje się na prezent dla dziecka, ale prawdopodobnie także rodzice chętnie będą z niego korzystali ? to świetna okazja, by spędzić nieco więcej czasu z dzieciakami w dowolnym niemal wieku, a przy tym na oderwanie siebie i ich od telewizora, telefonu czy komputera. Ta gra może się nawet okazać znakomitym sposobem na urozmaicenie spotkań towarzyskich, kiedy tylko sytuacja unormuje się na tyle, by znajomi znów mogli się swobodnie odwiedzać. Na razie jednak air hockey ? czy też cymbergaj, jeśli liberalnie podejść do nazewnictwa i przyją szeroką definicję ? może stanowić doskonałą okazję, by trochę rozruszać mięśnie, zastałe w czasie przymusowego pobytu w domu. Uwaga na zakwasy!