Trampoliny ogrodowe ? jak bawić się bezpiecznie?

Trampoliny ogrodowe zyskały niezwykłą popularność, zarówno na świecie, jak w Polsce, i należą dziś ? obok basenów i grillów ? do najpopularniejszych ogrodowych sprzętów służących rekreacji. Tym bardziej ostatnio, gdy inne formy aktywności zostały nam ograniczone. Słychać jednak kontrowersyjne opinie na ich temat ? spróbujmy więc odpowiedzieć na najważniejsze bodaj pytanie: czy ogrodowe trampoliny są bezpieczne?

Zacznijmy od tego, że w dobie wyśrubowanych norm i standardów unijnych oraz krajowych, sprzęt niebezpieczny, stwarzającego z natury swej zagrożenie dla zdrowia użytkownika, nie zostałby u nas dopuszczony do sprzedaży, ani nawet produkcji. Warto też mieć w pamięci to, że trampolina może wywierać pozytywny wpływ na zdrowie. Przyjrzyjmy się zatem obiektywnie i zagrożeniom, i korzyściom płynącym z zabaw na trampolinie.

Skok po zdrowie

Trampolina kojarzy nam się raczej jako sprzęt przeznaczony do zabaw dla dzieci, ale ? o ile dany model ma odpowiednią wytrzymałość ? może służyć także dorosłym w celu wspomagania ćwiczeń fizycznych, np. jako narzędzie do uprawiania fitness. Skoki na trampolinie zmuszają do pracy wiele partii mięśni, nie tylko nóg, ale także ramion, brzucha czy pleców, sprzyjając poprawie koordynacji ruchowej, równowagi, ogólnej kondycji i wytrzymałości fizycznej (co szczególnie ważne dla osób uprawiających sport) oraz korekcji wad postawy. Nie trzeba wspominać, że wzmożony ruch uaktywnia też spalanie kalorii i poprawia krążenie krwi. Trampolinę można traktować jako narzędzie do walki z nadwagą albo z rozwojowymi zaburzeniami koordynacji u dzieci, a także z zaburzeniami mobilności u osób starszych lub po udarze. Oczywiście w kontrolowanym przez specjalistów zakresie, bo silne zaburzenia ruchu i koordynacji, problemy z kręgosłupem albo strukturą kostną (osteoporoza) czy stawami mogą być z kolei przeciwwskazaniem do ćwiczeń tego typu, podobnie jak silna wada wzroku. Nie jest to na pewno zabawa dla wszystkich ? trening na trampolinie nie jest też wskazany dla kobiet w ciąży, chorych na astmę ani osób krótko po złamaniach i innych poważnych urazach. Połamałeś się? Możesz dać sobie chwilę czasu, zanim dasz sobie szansę zrobić to znowu ? Twój organizm potrzebuje chwili na regenerację.

Słyszy się też natomiast o korzystnym wpływie korzystania z trampoliny na osoby potrzebujące stymulacji czucia głębokiego czy błędnika. Oczywiste są też korzyści dla psychiki, zwłaszcza dziecięcej: z zabawą wiąże się radość i inne pozytywne emocje, jest to doskonały sposób na zniwelowanie codziennych stresów. Przebywanie na świeżym powietrzu i oderwanie się dziecka od komputera, telefonu czy telewizji może przynieść tylko pozytywne skutki. Dotlenienie organizmu sprzyja usuwaniu toksyn i poprawia działanie układu odpornościowego, więcej tlenu dla mózgu to także lepsza koncentracja i poprawa wydajności pracy umysłowej. Podczas wspólnej zabawy na trampolinie z innymi dziećmi, wszystkie one rozwijają ponadto swe umiejętności społeczne, uczą się zasad współżycia i rozwijają swe kompetencje w kontaktach międzyludzkich. Słowem: nawet jeśli skoki na trampolinie nie wyglądają na najmądrzejszą z zabaw, dzieci mogą zejść z trampoliny mądrzejsze.

Najgroźniejsi są rodzice

Owszem, nie ma co ukrywać, na trampolinach ogrodowych zdarzają się i urazy, a wówczas sporo szumu wokół nich robią nagle zatroskani rodzice, nie bacząc, że to oni sami najczęściej ponoszą odpowiedzialność za niewłaściwy sposób korzystania z trampoliny przez ich pociechy. Słyszymy czasem o stłuczeniach, naciągnięciach mięśni, skręceniach kostek czy nadgarstków, wybiciu zęba, a nawet złamaniach rąk i nóg. W przeważającej liczbie przypadków nie wynikają one jednak z właściwości samego sprzętu, ale z nieprawidłowego jego używania oraz braku nadzoru dorosłych nad dziećmi. Rzecz jasna, wada sprzętu czy po prostu nadzwyczajny, nieszczęśliwy zbieg okoliczności też może lec u przyczyn takiego wypadku, ale to już ryzyko związane z całym naszym życiem ? mniejsza lub większa katastrofa możne nam się zdarzyć i na schodach albo nawet na pustej, prostej drodze. Tak jak wszędzie, również na trampolinie należy zachować ostrożność i stosować się do zasad bezpieczeństwa. Same trampoliny dla dzieci ? a przynajmniej te produkowane przez dobre firmy i spełniające wymogi ? konstruuje się w taki sposób, by jak najbardziej ograniczyć ryzyko wypadku, a jeśli taki się zdarzy, by nie skutkował poważnym urazem.

Znaczny odsetek dzieci doznaje urazu nie na samej trampolinie, ale w trakcie zeskakiwania z niej. 3/4 obrażeń odniesionych na trampolinie wynika z tego, że skaczą po niej jednocześnie więcej niż dwie osoby. Do poważniejszych złamań dochodzi z kolei najczęściej u dzieci skaczących na batucie razem z kimś wyraźnie od nich cięższym. Wynika to z tego, że membrana trampoliny dla dzieci sprężynuje po skoku cięższej osoby nieraz z bardzo dużą siłą. Mniejszy z użytkowników może więc zostać ?wystrzelony? zbyt wysoko i zaliczyć groźny upadek. Jeżeli natomiast dojdzie do niefortunnego zbiegu w czasie ruchu maty w górę z momentem lądowania lżejszego dziecka, zamiast miękkiej amortyzacji dochodzi do silnego uderzenia, np. w stopy, w skrajnym przypadku mogącego skutkować nawet kompresyjnym złamaniem kości. Inne zdarzające się czasem podczas skakania obrażenia to uszkodzenie więzadeł stawu skokowego, naciągnięcia więzadeł odcinka szyjnego kręgosłupa lub złamania łokcia. Niezwykle rzadko jednak zdarzają się urazy czaszkowe. Co jednak istotne, wypadki, jakie przydarzyły się dzieciom podczas zabawy na trampolinie, gdy znajdowały się one pod kontrolą dorosłych, nie stanowią nawet 1/4 ogólnej ich liczby. Wynika z tego, że baczny nadzór rodziców i opiekunów nad sposobem korzystania przez dzieci z tego sprzętu jest czynnikiem kluczowym. Dzieci nie mają świadomości zagrożeń, zwłaszcza w ferworze przedniej zabawy. Nie wiń więc trampoliny, nie wiń dziecka ? przede wszystkim od Ciebie zależy jego bezpieczeństwo.

Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa

Dzieci zawsze powinny skakać pod nadzorem dorosłych. Moment, gdy bawią się na trampolinie, nie jest chwilą odpoczynku dla rodzica! To akurat jedna z gorszych pór, by odetchną od pilnowania potomstwa. Opiekunowie powinni przed zabawą wyjaśnić podopiecznym podstawowe zasady korzystania z trampoliny, a następnie dopilnować, by były stosowane przez cały czas trwania zabawy. Warto też, by ci ostatni sprawdzili przed rozpoczęciem zabawy stan sprzętu ? czy nie ma jakichś przedarć maty lub siatki, uszkodzeń jej zapięcia, zerwanych sprężyn albo odkręconych śrub. Nie trzeba dodawać, że dorośli powinni stronić od alkoholu w czasie opieki nad bawiącymi się dziećmi, by zachować prawidłową ocenę sytuacji.

Liczba użytkowników musi być ograniczona! Najczęstsze wypadki to zderzenia z innymi uczestnikami zabawy. W dalszej kolejności, wspomniane już zeskoki z trampoliny na ziemię, skoki na ramę trampoliny lub na jej sprężyny. Jaka by więc grupa dzieci nie była chętna do wspólnej zabawy, należy nie dopuszczać do tego, by weszło ich tam za dużo. Może to stanowić dodatkową okazję do nauki pewnych zasad współżycia w grupie, sztuki kompromisu czy ustępstw ? a więc sprzyjać rozwojowi kompetencji społecznych dziecka. Najlepiej, gdyby każde dziecko bawiło się samo (dotyczy to szczególnie najmniejszych dzieci, przed 6. rokiem życia), ale wiadomo, że wspólna zabawa daje więcej radości ? w takim razie trzeba zadbać, by trampolina dla dzieci nie była używana przez więcej niż dwoje naraz i by między tą dwójką nie było znaczącej różnicy wagi.

Skakać należy w sposób rozsądny. Istotnym elementem jest wielkość trampoliny ? im większa, tym oczywiście bezpieczniejsza, najbezpieczniej jest bowiem skakać w środkowej części trampoliny, a im więcej miejsca do obrzeża, tym mniejsze zagrożenie upadkiem na jej ramę (celowe skoki na okolice krawędzi są wykluczone). Dzieci, podobnie jak dorośli, którzy nie mogą się pochwalić wytrenowanymi umiejętnościami akrobatycznymi, powinny korzystać wyłącznie z trampolin wyposażonych w siatkę zabezpieczającą. Przy czym siatka służy tylko na wypadek sytuacji awaryjnych, nie jest zaś dodatkowym elementem, od którego można się odbijać. Efektowne ewolucje powietrzne, wysokie skoki ?na rekord?, salta albo pozornie kontrolowane upadki na inne części ciała niż nogi, są niewskazane. Aby unikną kontuzji, lądować należy na nogi, lekko ugiętych kolanach. Schodzić z trampoliny należy spokojnie, a nie zeskakiwać. Natomiast przed wejściem warto przeprowadzić rozgrzewkę, tak jak przed każdą wymagającą wysiłku aktywnością fizyczną, by nie ulec niepotrzebnej kontuzji podczas ćwiczeń.

Nie wolno też jeść na trampolinie ? a guma czy cukierek w buzi to gotowy przepis na zachłyśnięcie się lub zadławienie. Również bezpośrednio przed zabawą dzieci nie powinny jeść i dużo pić, ponieważ wskutek skoków łatwo mogą zwrócić zawartość żołądka. Najlepiej, by obyło się bez posiłków na jakąś godzinę przed wejściem na trampolinę, chyba że chcemy ją przyozdobić mało estetycznym rzucikiem.

Uwaga na zbędne przedmioty! Na macie nie powinny zostawać żadne zabawki, mogą bowiem boleśnie uderzyć lub nawet zranić osobę skaczącą. Lepiej zdją też biżuterię, np. kolczyki, łańcuszki, bransoletki, a także zegarki, ponieważ w czasie gwałtownych ruchów podczas skakania łatwo nimi skaleczyć innych i siebie. Zgodnie z zaleceniami producentów, na trampolinę powinno się też wchodzić bez butów; na boso lub w antypoślizgowych skarpetkach. W czasie skoków siatka zabezpieczająca powinna być szczelnie zamknięta.

Jak wybrać bezpieczną trampolinę?

żeby oszczędzić sobie późniejszych kłopotów i ograniczyć wybór tylko do solidnego sprzętu, już na wstępie należy brać pod uwagę trampoliny ogrodowe mające certyfikaty bezpieczeństwa. Po drugie, warto dobrze wybrać sklep - kupujmy u autoryzowanych przedstawicieli renomowanych producentów. Marka nieznana jako producent lub dystrybutor tego rodzaju sprzętu - zwłaszcza gdy cena jest podejrzanie niska - nie daje ani gwarancji jakości trampoliny, ani pewności, że firma nie zniknie z rynku ? a wówczas gdzie złożymy reklamację albo zaopatrzymy się w zapasowe części, jeśli któryś z elementów zużyje się lub ulegnie uszkodzeniu? Warto więc wzią pod uwagę uwagę na dostęp do serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego, części zamiennych oraz ewentualnie dodatkowych gadżetów dedykowanych do danego modelu, w jakie z czasem moglibyśmy się zechcieć zaopatrzyć ? chyba że od razu kupujemy model wyposażony we wszystko, co trzeba (co zresztą polecamy).

Na co jeszcze zwracać uwagę? Przede wszystkim na rozmiar - trampolina musi się nam zmieścić do ogrodu. Jedną z pierwszych rzeczy do sprawdzenia powinno być dopuszczalne obciążenie trampoliny. Ograniczeń producenta w tej mierze nie wolno przekraczać (sprężyny mogą się powyginać, szwy puścić, a materiał rozedrzeć), więc z góry musimy dostosować wybór modelu do swoich wymagań i planowanych sposobów korzystania z niego ? to szczególnie istotne, jeśli ma on służyć także dorosłym. Maksymalna wytrzymałość tego typu trampolin wynosi zazwyczaj 120 lub 150 kg. Co się z tym wiąże, porządna trampolina ogrodowa powinna mieć ponadto grubą, wykonaną z solidnego materiału ramę zewnętrzną i opierać się o grunt mocnymi nogami w możliwie wielu punktach ? dobrze sprawdzają się podwójne nogi w kształcie litery ?U?.

Twardsze elementy, takie jak rama, stelaż siatki (ramiona) czy sprężyny powinny być na wypadek zderzenia zabezpieczone kołnierzem z miękkiego materiału, najlepiej elastyczną pianką, a całość otoczona wewnętrzną lub zewnętrzną siatką. Jeśli sprężyny znajdują się poza obrębem siatki ochronnej, zmniejsza to ryzyko, że po źle wymierzonym lądowaniu uwięźnie między nimi noga użytkownika. Dobrze więc, by w trampolinach z siatką zewnętrzną przestrzeń między sprężynami była na przed taką ewentualnością zabezpieczona. Elementy łączące powinny być trwałe, nie być podatne na korozję i trzymać się dobrze w miejscu, ale zarazem pozwalać na łatwy montaż i demontaż (sprawdzają się łączenia przykręcane lub ryglowane).

Wysokość skoku zależy przede wszystkim od jakości sprężyn. Powinny być raczej masywne, mogą być wykonane ze stalowego drutu albo z ocynkowanego żelaza. Im więcej sprężyn, tym lepiej. Warto przyjrzeć się, w jaki sposób przymocowano je do powłoki trampoliny (nie mogą się wyczepiać podczas skoków), której krawędzie powinny być solidnie, wielokrotnie obszyte i wzmocnione, a ze środka nie mogą wystawać żadne ostre części. Powierzchnia maty do skakania powinna być wykonana z wytrzymałego, ale elastycznego materiału. Jego powierzchnia powinna być lekko chropowata, dla lepszej przyczepności, a on sam odporny na wahania temperatury i słońce, tak aby z czasem nie utracił elastyczności i wytrzymałości.

Dla wygody i bezpieczeństwa najlepiej, jeśli trampolina ma od razu drabinkę do wchodzenia i schodzenia. Odległość membrany od ziemi powinna wynosić minimum 60 cm, a przy modelach o większej powierzchni nawet powyżej metra. Jednak egzemplarze przeznaczone dla dzieci nie powinny być zbyt wysokie, bo utrudnia to schodzenie z nich i zwiększa prawdopodobieństwo urazu przy spadnięciu z trampoliny. Ponadto im wyżej umiejscowiony środek ciężkości, tym mniejsza stabilność sprzętu. Z kolei wysokość siatki ochronnej powinna być dopasowana do średnicy maty, bo im większa trampolina, tym wyżej da się na niej podskoczyć. Siatka musi też mieć mocne zamknięcie, najlepiej na dwa różne sposoby, na wypadek, gdyby jeden zawiódł; aby zamek błyskawiczny nie otworzył się podczas zabawy, najlepiej by był dodatkowo ?asekurowany? rzepami lub zatrzaskami. Trampolina ogrodowa powinna ponadto stać w odpowiednim miejscu ? na płaskiej, dobrze wyrównanej powierzchni (musi nieruchomo opierać się o grunt) i na wolnej przestrzeni, daleko od ścian, drzew i wszelkich twardych przedmiotów, w które można by boleśnie uderzyć.

Liczne zalety, niewielka cena

Jest więc sporo mniej lub bardziej ważnych aspektów, które musimy wzią pod uwagę, chcąc wstawić do ogrodu trampolinę. Jeśli to zrobimy, będzie to sprzęt całkowicie bezpieczny. A nie są to wymogi nieosiągalne ani nawet trudne ? zaś potencjalne pożytki z trampoliny są liczne. Zdrowie, kondycja i radość dzieciaków warte są tej chwili zachodu i wydania stosunkowo niewielkiej ilości pieniędzy (cena tego rodzaju sprzętu zwykle mieści się w zakresie możliwości przeciętnego portfela). Trampolina to godziny wspaniałego czasu spędzonego na świeżym powietrzu, dobrego dla zdrowia ruchu ? zwłaszcza w czasach, gdy inne rodzaje aktywności fizycznej zostały nam mocno ograniczone. Trampolina ogrodowa to wspaniały plac zabaw i sprzęt do treningów, dostępny we własnym domu.